هنر درماني چيست ؟ با وجودي كه مردم از هزاران سال پيش هنر را به عنوان راهي براي بيان، ارتباط و بهبود يافتن بكار مي‌برند، ولي هنردرماني به شكل رسمي و امروزي از ميانه‌هاي قرن بيستم رواج يافت. پزشكان با تحقيقات خود دريافتند كه افراد با بيماري‌هاي رواني، معمولا خودشان را در نقاشي‌ها و ديگر كارهاي هنري بيان كرده‌اند. اين امر موجب شد تا پزشكان به فكر استفاده از هنر به عنوان يك تكنيك بهبود بخشي بيفتند. از آن هنگام، هنر به بخش مهمي از حوزه روان‌درماني تبديل شد و در بسياري از روش‌هاي سنجش و درمان به كار رفت. از هنر درماني مي‌توان براي درمان بخش وسيعي از اختلالات توجه و تمركز استفاده مفيد كرد. با اين تكنيك، بيمار در كنار كسب تجربه تازه، بهبود زيادي در عملكرد روحي و رواني و حتي جسمي تجربه مي‌كند. در اين قسمت به معرفي هنردرماني و كاربردهاي آن مي‌پردازيم.

منبع: هنر درماني

هنردرماني چيست

شايد تعجب كنيد اگر بگوييم هنر مي‌تواند يك ابزار مؤثر در درمان بيماري‌هاي ذهني باشد. ولي هنر همچون يك رسانه بيانگر، به بيماران در برقراري ارتباط، كنترل استرس و كشف جنبه‌هاي مختلف شخصيت‌‌شان كمك مي‌كند. در حوزه روان‌شناسي، به استفاده از روش‌هاي هنري جهت درمان اختلالات رواني و بهبود سلامت رواني، «هنر درماني» مي‌گويند. اين روش تكنيك‌هاي روان درماني را با فرايندهاي خلاقانه مي‌آميزد و سلامت رواني و بهزيستي را بهبود مي‌بخشد. طبق تعريف انجمن هنر درماني آمريكا، هنردرماني «حرفه‌اي است مربوط به سلامت رواني كه فرايندهاي خلاقانه هنري را بكار مي‌برد تا سلامت و بهزيستي جسمي، رواني و هيجاني مردم را در همه رده‌هاي سني، بهبود و ارتقاء بخشد. هنردرماني باور دارد كه تكنيك خلاقانه هنر در خودبيانگري هنري، به مردم در حل تعارضات و مشكلات، تقويت مهارت‌هاي ارتباطي، تنظيم رفتار، كاهش استرس، افزايش عزت نفس و خودآگاهي، و كسب بينش بهتر و بيشتر كمك مي‌كند.

انواع و تكنيك‌هاي هنردرماني

انواع هنر درماني عبارتند از: رقص درماني، موسيقي درماني، تئاتر درماني، نقاشي درماني، عكاسي، قصه درماني و …

تكنيك‌هاي مورد استفاده در هنر درماني نيز شامل: كلاژ، رنگ آميزي، دودلينگ و خط خطي، نقاشي، نقاشي با انگشت، عكاسي، مجسمه سازي و كار با خاك رس مي‌باشد.

وقتي مراجعان در هنردرماني، هنري را خلق مي‌كنند، ممكن است به تجزيه و تحليل آنچه كه ساخته‌اند و احساسي كه ساخته‌شان در آنها ايجاد مي‌كند، بپردازند. در حقيقت همه مردم مي‌توانند با كشف هنر خود، به دنبال موضوعات و درگيري‌هايي باشند كه بر افكار، احساسات و رفتار آنها تأثيرگذار است. هنر درماني براي درمان طيف وسيعي از اختلالات رواني و ناراحتي‌هاي رواني استفاده مي‌شود. در اكثر موارد هم ممكن است در كنار ساير تكنيك‌هاي روان درماني همچون گروه درماني يا درمان شناختي-رفتاري (CBT) بكار برود.

چه موقع از هنردرماني استفاده مي‌شود

امروزه هنردرماني براي درمان طيف وسيعي از اختلالات توجه و تمركز بكار مي‌رود. برخي شرايط و وضعيت‌هايي كه هنردرماني در آنها موثر واقع مي‌شود عبارتند از:

كودكان با ناتواني‌هاي يادگيري، بالغان با استرس شديد، كودكاني كه از مشكلات رفتاري يا اجتماعي در مدرسه يا خانه رنج مي‌برند، افراد با مشكلات سلامت رواني، افرادي كه از آسيب‌هاي مغزي رنج مي‌برند و كودكان يا بالغاني كه در معرض رويدادهاي آسيب‌زا قرار گرفته‌اند.

جلسات هنردرماني به چه صورت است

هنر درماني را مي‌توان هم به صورت گروه‌درماني و هم به صورت فردي به كار گرفت.

هدف از هنردرماني اين است كه درمانگر با اين تكنيك بتواند به دنياي ناخودآگاه فرد وارد شود و مفاهيم ذهني او را تحليل كند. سپس آنها را به خودآگاه تبديل و بيمار را با الگوهاي ذهني كه در ذهنش ساخت، روبه‌رو مي‌كند تا آنها را بشناسد. زيرا همان‌گونه كه مي‌دانيد، در حقيقت سخت‌ترين مراحل روانكاوي، مواجه شدن و روبه‌رويي با مشكلات رفتاري، نابهنجاري‌ها، الگوهاي اشتباه و ناسالمي است كه فرد به صورت ناخودآگاه، هم آن‌ها را پذيرفته است. هم آنها را انجام و ادامه مي‌دهد؛ به همين جهت پي در پي مشكلاتي مشابه براي او پيش مي‌آيند.

هنر درماني براي چه سني مناسب است

هنر درماني را مي‌توان در هر سني استفاده كرد و شركت در هنردرماني نيازي به توانايي هنري يا استعداد خاصي دارد. افراد در هر سني: كودكان، نوجوانان و بزرگسالان مي‌توانند از فوايد آن بهره‌مند گردند. نتايج برخي تحقيقات نشان داد كه فقط حضور هنر مي‌تواند نقشي مهم در افزايش سلامت روان ايفا كند. همچنين اين تكنيك براي افرادي كه بيماري‌هاي جسمي دارند و به خاطر همين بيماري جسمي‌شان، اضطراب و استرس زيادي را تحمل مي‌كنند نيز بسيار كاربردي خواهد بود. افرادي با بيماري‌هايي چون اوتيسم، سرطان، ام اس و ساير بيماري‌هاي صعب العلاج. بعضي از شرايطي كه از هنر درماني براي درمان آنها در سنين مختلف استفاده مي‌شود: مسائل مربوط به افزايش سن، اضطراب، سرطان، افسردگي، اختلالات خوردن، مشكلات عاطفي، مشكلات خانوادگي يا رابطه‌اي، شرايط پزشكي، علائم رواني مرتبط با ساير مسائل پزشكي، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، مسائل رواني اجتماعي، فشار و اختلال مصرف مواد مي‌باشد.

مزاياي هنر درماني

طبق مطالعه‌اي كه در سال 2016 انجام و در مجله انجمن هنر درماني آمريكا منتشر شد، شما مي‌توانيد با كمتر از يك ساعت فعاليت خلاقانه، استرستان را كاهش دهيد. اين فعاليت هنري بدون در نظر گرفتن تجربه هنري يا استعداد، بر سلامت رواني شما تأثير مثبت مي‌گذارد. يك درمانگر هنري مي‌تواند از انواع تكنيك‌هاي هنري از جمله: طراحي، نقاشي، مجسمه سازي و كولاژ در درمان بيماران مختلف از كودكان خردسال تا بزرگسالان استفاده نمايد. مراجعه كنندگاني كه تجربه ضربه روحي، خشونت جسمي، سوء استفاده خانگي، اضطراب، افسردگي و ساير مسائل رواني را دارند، مي‌توانند از ابراز خلاقيت خود بهره ببرند. مطالعه ديگري كه در سال 2017 انجام شد؛ نمايش هنر در محيط بيمارستان به بيمارن كمك مي‌كند كه در آن احساس امنيت كنند. همچنين در بهبود اجتماعي شدن و حفظ هويت بيماران در خارج از بيمارستان هم نقش موثري دارد.

ميزان اثربخشي هنر درماني

در حالي كه برخي از تحقيقات نشان مي‌دهند هنر درماني مي‌تواند در درمان بسياري از اختلالات روحي و رواني مفيد باشد. برخي از يافته‌ها هم در مورد اثربخشي آن شك دارند. پزشكان با مطالعاتي كه بر روي بزرگسالان مبتلا به تروما انجام دادند، نتيجه گرفتند كه هنر درماني علائم تروما را به طور قابل توجهي كاهش مي‌دهد و به كم شدن سطح افسردگي كمك مي‌كند. بررسي ديگري اثربخشي هنر درماني را اينگونه نشان داد كه اين تكنيك به بهبود كيفيت زندگي بيماران تحت درمان سرطان كمك مي‌كند و مي‌تواند انواع علائم رواني آن را كاهش دهد. در مطالعه‌اي هم اثربخشي هنر درماني در كاهش افسردگي و بالا بردن عزت نفس افراد مسني كه در خانه سالمندان زندگي مي‌كردند، ثابت شد.

هنردرماني چگونه عمل مي‌كند

اشخاص با آسيب‌هاي هيجاني، خشونت جسمي، بهره‌كشي خانگي (استفاده از ثمره كارديگري)، اضطراب، افسردگي و ساير مشكلات رواني، مي‌توانند از خودبيانگري خلاقانه در هنردرماني بهره ببرند. خدمات هنر درماني را مي‌توان در مدرسه، سازمان‌هاي اجتماعي، بيمارستان و مراكز روان‌درماني خصوصي در اختيار بيماران گذاشت. شايد بگوييد تفاوت جلسات هنردرماني با كلاس‌هاي معمولي هنرآموزي در چيست. كتي مالديوچي در كتاب مرجع هنردرماني مي‌نويسد: «غالبا در جلسات هنردرماني، تمركز بر روي تجربيات دروني (احساسات، ادراكات و تصوّرات) خود شخص مي باشد. با اينكه هنردرماني مي‌تواند شامل يادگيري مهارت‌ها يا تكنيك‌هاي هنري هم شود. اما تأكيد اصلي نخست بر ايجاد و بيان تصاويري مي‌باشد كه از درون فرد برمي‌خيزد، نه چيزهايي كه او در دنياي خارج مي‌بيند». شايد در بعضي كلاس‌هاي سنتي هنري هم از شما بخواهند كه از روي تصوّرات و تخيلاتتان نقاشي كنيد؛ ولي در هنردرماني، آنچه در درجه اول اهميت قرار دارد، دنياي دروني تصاوير، احساسات، افكار و ايده‌هاي شماست.

نتيجه‌گيري در مورد هنر درماني

هنر درمانگر از روش‌هاي متنوع و متعدد هنري مانند نقاشي، طراحي، مجسمه‌سازي و كولاژ (تصوير تكّه‌كاري) براي درمان بيماران، از كودك تا سالمند، استفاده مي‌كند. ولي هنر درماني، به معناي يك كلاس هنر نيست. تعجب مردم از هنردرماني بيشتر به اين خاطر است كه آن را همانند يك كلاس هنري مي‌بينند. بايد بگوييم در يك كلاس هنري، هدف و تمركز آموزش تكنيك يا ايجاد يك محصول نهايي خاص مي‌باشد، اما در هنر درماني بيشتر تمركز هنردرمانگر به اين است كه اجازه دهد بيمار بر تجربيات دروني خودش تمركز كند و طبق آن به خودبيانگري و طراحي بپردازد.

براي دريافت مشاوره در زمينه هنر درماني و مشاوره روانشناسي مي‌توانيد در هر زمان از روز براي مشاوره تلفني با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو از طريق شماره 02191002360 تماس بگيريد.

براي عضويت در اينستاگرام (ذهن نو) كليك كنيد

آخرين تحقيقات علمي روانشناسي

ورود به صفحه

سوالي داريد؟ با ما تماس بگيريد

تماس با برترين مشاوران از طريق تلفن ثابت در سراسر كشور از 8 صبح الي 12 شب حتي ايام تعطيل

سراسر كشور :9099070354

جهت مشاوره تلفني با موبايل و رزرو وقت حضوري

شماره تماس با موبايل : 02191002360

منبع: هنر درماني